Rust
Het eind van het jaar is een goed moment om terug te kijken op wat het jaar gebracht heeft. Als ik het voor mezelf in een woord samenvat, is dat “rust”. Gedurende het jaar is er een zekere rust over me gekomen. Voor wie me kent misschien verrassend. Rust, in het jaar waarin we met Altimos zijn begonnen? Rust, in een jaar waarin bij klanten die agile aan het veranderen zijn de spanningen soms hoog opliepen? Rust, in het jaar waarin complexiteit, schalen van agile, het opnieuw uitvinden van organisaties steeds prominenter op de agenda zijn gekomen? Ja: rust.
Dat woord schoot me onlangs te binnen toen ik werd geïnterviewd. Het was naar aanleiding van mijn optreden op DREAM15. In die presentatie relateerde ik praktijksituaties aan de theorie in het boek Plezier beleven aan taaie vraagstukken van Hans Vermaak. (Ik heb het boek hier al vaker genoemd en ik zal er vast vaker op terugkomen – voor mij was dat het boek van het jaar.) De interviewer vroeg wat dit boek mij persoonlijk had opgeleverd. Terwijl de vraag nog gesteld werd schoot dat woord door mijn hoofd: rust. Dit boek maakte me er veel meer van bewust dat het succes van een verandering niet van mij afhangt. En het heeft me bevestigd dat veel van hoe ik werk als coach en facilitator in verandering klopt.
Eerst dat eerste: succes van een verandering staat en valt niet met mijn ingrepen. Hoezeer ik ook help om met elkaar de goede kant op te bewegen, het succes hangt niet alleen van mij af. Hoe voor de hand liggend! Voordat ik Vermaaks boek had gelezen zou ik dit ook al volmondig hebben beaamd. Ik ben echt niet zo verwaand te denken dat alles om mij draait. Vermaak echter illustreert en legt heel goed uit dat in een complexe omgeving er vanzelfsprekend veel tegelijk gebeurt en dat alles op elkaar inwerkt. Dat maakt het onmogelijk om bij een bepaalde verandering te zeggen dat die het gevolg is van één specifieke ingreep. Niet alleen is een verandering niet toe te wijzen aan enkel en alleen één specifieke bijdrage daarin, de verandering wordt ook nog eens richting gegeven door iedereen die erbij betrokken is. Voorheen was ik wel eens benauwd dat met de resulterende veelheid aan inzichten, aanpakken, belangen en voorkeuren de verandering niet meer te sturen zou zijn, laat staan de goede richting op. Nu besef ik dat die stuurmetafoor domweg fout is. Deze kakafonie aan inzichten bevat juist een enorm potentieel. Verschillende perspectieven vullen elkaar aan, verrijken elkaar mits ze de ruimte krijgen. Veel meer dan adviseur en “stuurder”, ben ik dus coach en facilitator. Ik help om de omstandigheden te creëren waarin goede dingen kunnen gebeuren. Dat besef geeft rust.
Daarmee kom ik op de tweede manier waarop het boek mij rust geeft. Veel van wat ik al jaren meer of minder intuïtief doe sluit perfect aan bij wat Vermaak schetst. Ik stimuleer en help mensen samen te werken op allerlei manieren en in allerlei samenstellingen, over team-, rol- en organisatiegrenzen heen. Ik stimuleer en help mensen ervaringen uit te wisselen, elkaar anekdotes te vertellen, op de hoogte te blijven van hoe anderen hun werk doen. Ik voorkom dat we het te snel eens zijn. Ik stimuleer mensen om het op hun eigen manier te doen, te experimenteren, niet bang te zijn om fouten te maken. Ik pas soms onconventionele, creatieve werkvormen toe en houd ervan om dingen ook eens op een andere manier te bekijken. Vermaak heeft het over het openen van vensters, het voorhouden van spiegels, het stimuleren van cognitieve diversiteit, van subversiviteit. Hij biedt daarmee een kader en onderbouwing voor hoe ik werk. Ook dat geeft rust.
Ik werk hard en veel en dat hoop ik nog een hele tijd te doen. De rust van 2015 helpt daar enorm bij. Ik wens iedereen zo’n rust toe in het nieuwe jaar.
