Destructieve metaforen
We hadden al vaker geconstateerd dat het doel van de verandering en wat er dagelijks gebeurde niet op elkaar aansloten. Aan de ene kant had de directeur aangekondigd dat we richting zelfstandige teams op weg waren: teams met mensen uit verschillende afdelingen die samen verantwoordelijk zouden worden voor het boeken van resultaat. Weg van de afdelingseilandjes die elkaar beconcurreren ten koste van het bedrijfsresultaat. Weg van de steeds weer optredende vertraging als mensen met verschillende expertise samen moeten werken. Stabiliteit en focus, dat moest het resultaat zijn.
Prachtig. Maar in de korte tijd dat ik er rondliep had elke week wel een onderwerp de kop opgestoken dat dringend opgepakt moest worden. Elke keer was de reactie om er een apart project van te maken. Dit onderwerp was té belangrijk om al over te laten aan die nieuwe teams die, per slot van rekening, nog lang niet soepeltjes werkten. Dus werden voor elk noodproject weer mensen uit de teams gehaald om aan dat project te werken.
De directeur was zich zeer bewust van de spanning die dit opleverde: “We zijn op dit moment halfzwanger. Dat kan niet, maar toch is het zo. Aan de ene kant willen we toe naar zelforganiserende, verantwoordelijke teams. Aan de andere kant omzeilen we die nu nog als het echt niet anders kan.” Halfzwanger. Een mooie metafoor om de spagaat van het moment aan te geven.
Het was zelfs zo’n mooie metafoor dat die bleef hangen en vaker gebruikt ging worden. Bij menig lastige situatie die de reflex van ‘apart project’ opriep, klonk het: het is niet anders, we zijn halfzwanger. De metafoor die het dilemma moest aanduiden, werd gaandeweg een excuus om alles bij het oude te laten.
Het gebeurt vaker dat metaforen ontsporen. De kracht van metaforen is dan ook het gevaar ervan. Metaforen zijn beeldend en spreken mensen op een onbewust niveau aan. Je hoeft er niet over na te denken, je weet of voelt gewoon wat bedoeld wordt. Als verteller ken ik die kracht heel goed. Ik denk dat dat me helpt om opmerkzaam te zijn voor de gebruikte beelden. En zo kan ik nogal eens de vinger leggen op metaforen die ontsporen. Gebeurt dat niet, dan kan een metafoor destructief worden zonder dat we er erg in hebben.
Bloedlink.
